Bij het Britse ARC Music draaien ze niet snel hun hand om, als het erom gaat “bijzondere” muziekjes aan de wereld te openbaren. Of die muziek nu uit India of Indonesië komt, of, zoals nu het geval is, uit Marokko. Wie al eens dat prachtige land bezocht, kwam daar onvermijdelijk in contact met allerhande straatmuzikanten die, in de buurt van moskeeën, stations, markten, enfin, allerhande plaatsen waar veel mensen passeren, hun naar trance neigende gezangen en melodieën debiteren. Je kunt dan, als passant, twee dingen doen: haastig doorlopen, omdat de klanken ongebruikelijk zijn voor je Westerse oren, of blijven staan en je laten meevoeren door de bezwerende klanken.

Dat is wat producer Abel Damoussi deed, toen hij op een dag door de oude Jemaa-el-Fnaa markt wandelde. Jemaa el-Fnaa is door de Unesco beschermd erfgoed, niet alleen voor het marktplein zelve, maar vooral omdat het de plaats bij uitstek is, waar sufi dichters, muzikanten, mystici…bijeenkomen om hun woorden en wijsheden te delen en uit te wisselen. Abel werd op een bepaald moment geraakt door twee groepen muzikanten, Jilalia en Issawa, die een heel bijzondere vorm van muziek presenteerden, gespeeld op rhaita -de Berberse schalmei-, fluit en percussie. Hij nodigde de mannen uit voor een muntthee en nam hen vervolgens mee naar zijn vertrouwde stek, de Agafay studio, waar de titeltrack, die ook de plaat opent, in laagjes opgenomen werd. Het opzet van de plaat was de Sufimuziek in de kijker te zetten, gewoon omdat ze, tot op vandaag, deel uitmaakt van het leven van alledag én omdat ze gebruikt wordt bij alle belangrijke gebeurtenissen in het leven van de mensen daar, van geboorte over huwelijk tot dood.

De titel Jedba werd gekozen, omdat het de naam is van een dans, waarbij mensen, ongeacht hun religie, hand in hand in een kring dansen, bij wijze van verbondenheid en eenheid. De plaat biedt ruimte aan bekende en onbekende zangers en muzikanten. Aan de “bekende” kant, is er iemand als Yemdeh Selem, de “diva van de woestijnmuziek”, die in “Arrahmane” mag demonstreren hie die spirituele woestijnmuziek vandaag klinkt. Evenzeer bekend is de Berber Raiss Brahim, een meester op banjo en op de eensnarige ribab, een aan de luit verwant instrument dat met een strijkstok bespeeld wordt. Onder begeleiding van de percussie van Nour Eddine, brengt hij een heel bijzonder “Tazalit”, waarvan je onmogelijk kunt zeggen dat het niet bezwerend is. Nour Eddine blinkt ook uit in “Lailaha Illa Allah”, een hymne uit zijn Noord-Marokkaanse geboorteplaats Ouzzane.

Aan de onbekende kant van het spectrum, staan de man, die als bedelaar op de markt speelde en zong en die Damoussi toevallig tegenkwam. Hij blijkt El Houssein Al Bouhali te heten en maakt tegenwoordig vast deel uit van het gezelschap van Damoussi. Ook Nour Nejma Damoussi, Abels dochtertje van 8 komt aan bod: ze was in de studio en begon spontaan mee te zingen met een baslijn, die ze via haar hoofdtelefoon meekreeg. De aanwezige technicus was alert genoeg op de “record”-knop in te drukken en de “Allah, Allah, Allah” die je aan het begin van “Spiritual Mawal hoort”, is daar het resultaat van.

Ik wet het -en ik mochten het hier in huis bij herhaling ondervinden: Sufi muziek is best moeilijk, omdat ze werkelijk je volle aandacht naar zich toe zuigt. Zulks combineren met een gesprek of, simpelweg, de afwas, is eigenlijk niet of nauwelijks doenbaar. Je moet echt alles aan de kant zetten om van deze muziek tenvolle te kunnen genieten. Slaag je daarin, dan ontdek je een heel bijzondere, meeslepende plaat, die in een klein uurtje de essentie van de Sufi muziek voor je oor openbaart. Da’s nu de reden, waarom ik nog altijd in dit vak zit: de muziekjes, die je nog niet kende, blijven nog altijd talrijker dat wat je wel kent en je kunt er donder op zeggen dat je telkens weer iets interessants ontdekt. Heel fijne plaat alweer: u moest maar eens gaan luisteren !

(Dani Heyvaert)